دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
تحلیل همدید الگوهای پر فشار سیبری و کم فشار سودانی در زمان وقوع پدیده انسو و ارتباط آن با ناهنجاری بارشهای جنوب و جنوب غرب ایران
1
43
FA
بهرام
نجف پور
استادیار
منیژه
کیانی پور
کارشناسی ارشد
kianypour.m@gmail.com
از جمله عوامل مؤثر بر نوسانات بارندگی ،پدیده ال نینو میباشد که باعث تشدید ناهنجاری در بارندگی میشود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی ارتباط بین تغییرات بارش های جنوب و جنوب غرب ایران با رویداد انسو با توجه به موقعیت و گسترش دو سامانه همدید پرفشار سیبری و کم فشار سودانی می باشد. برای این منظور ال نینو و لانینا های اتفاق افتاده در دوره آماری 20 ساله (88 -1969) از وبگاه NCEP دریافت شد. سپس فراوانی وقوع و موقعیت پرفشار سیبری و موقعیت و مسیر کم فشار سودانی از نقشه های موجود در سازمان هواشناسی کشور استخراج و از بین آنها ماه های دسامبر، ژانویه و فوریه (سال 1983-1982) به عنوان سال نمونه توام با پدیدة ال نینو و سال (1975-1974) به عنوان سال نمونه همراه با لانیناکه از شدت بیشتری برخوردار بودند، انتخاب گردید. سپس با تعیین محدوده مورد مطالعه، داده های بارش ایستگاههای سینوپتیک نمونه از وبگاه سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. سرانجام نقشه های سینوپتیک تراز سطح زمین ماه های مذکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی های انجام شده بر روی دو سامانه همدید مذکور نشان داد که آرایش این دو سامانه در سه ماه دسامبر، ژانویه و فوریه در سال لانینا، شرایط مناسب تری برای ایجاد بارش نسبت به سال ال نینو داشته است. هر چند داده های میانگین بارش سالانه ایستگاه های مذکور خلاف آن را نشان می دهد.
ال نینو,نوسان جنوبی,ناهنجاری در بارش,پرفشارسیبری,کم فشار سودان
https://geonot.znu.ac.ir/article_20833.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20833_6a0e51632c90a6a95a3fb5d3c0fe0503.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
مدلسازی دماهای حداقل شهرستان ارومیه با استفاده از مدلهای رگرسیونی خطی و غیرخطی چندگانه و شبکه-های عصبی مصنوعی
1
33
FA
محمود
هوشیار
دانشجوی دکترا و هیئت علمی
سیداسعد
حسینی
دانشجوی دکترا
hosseini.asad8@gmail.com
ابراهیم
مسگری
دانشجوی کارشناسی ارشد
دماهای حداقل عامل اصلی محدود کننده بسیاری از فعالیت های کشاورزی اعم از زراعت و باغداری است که هر ساله خسارات و صدمات زیادی را به محصولات کشاورزی وارد می سازد. آگاهی از احتمال وقوع این دماها برای جلوگیری از خسارت احتمالی، دارای اهمیت بسزایی است. در برنامه ریزی های مختلفی که در ارتباط با اقلیم شناسی است، اقلیم شناسان سعی میکنند با تجزیه و تحلیل داده های یک یا چند متغیر اقلیمی در گذشته، به اصول، قوانین و مدل هایی دست یابند که بر این اساس وضعیت آن را در آینده پیشبینی کنند. از روشهای مهم در این زمینه مدلهای رگرسیونی و شبکههای عصبی مصنوعی از مولفه های هوش مصنوعی است که امروزه به طور وسیع در زمینه مدلسازی و پیشبینی پارامترهای اقلیمی مورد استفاده قرار میگیرد. در این پژوهش امکان مدلسازی و پیشبینی دماهای حداقل شهرستان ارومیه با استفاده از این مدلها مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گرفت. بدین منظور از متغیرهای میانگین حداکثر رطوبت نسبی، میانگین سرعت باد، میانگین مجموع بارش، میانگین حداقل و حداکثر دمای دوره آماری 26 ساله (2000-1975) جهت پیشبینی دماهای حداقل5 ساله (2005-2001) و مقایسه آن با دادههای واقعی استفاده گردید. بدین منظور از امکانات و توابع موجود در نرم افزارهای <em>MATLAB/2010</em> و <em>SPSS/21</em> بهرهگرفته شد و برای هر ماه یک مدل با خطای کمتر از 5 درصد طراحی گردید. سپس به بررسی شاخص عملکرد مدلها از طریق معیارهای آماری از جمله ضریب تعیین، مجذور میانگین مربعات خطا، میانگین مربعات خطا، میانگین مطلق خطا، میانگین درصد نسبی خطا و ضریب همبستگی پرداخته شد. نتایج حاصل، ضمن مدلسازی پیشبینی دماهای حداقل، نشان داد که خطای حداکثر مدلهای شبکه عصبی مصنوعی، رگرسیون خطی و غیرخطی با دادههای واقعی به ترتیب برابر 85/0، 06/3 و 26/3 درجه سلسیوس است که توانایی قابل توجه مدل شبکه عصبی مصنوعی در پیشبینی دماهای حداقل در مقایسه با مدلهای رگرسیونی را نشان میدهد. از این رو با استفاده از این مدلها میتوان وضعیتهای دمایی را از قبل تعریف نموده و در مدیریت منابع و برنامهریزیهای محیطی دخالت داد. از نتایج حاصله میتوان در اجرای روشهای مقابله با سرما و یخبندان در زمینههای مختلف مدیریت منابع سوخت، کشاورزی و ماشین آلات کشاورزی، سیستمهای آبیاری و خطوط انتقال آب، بیماریها، حمل و نقل و تصادفات جادهای و غیره بهره گرفت.
ارومیه,دمای حداقل,رگرسیون خطی و غیرخطی,شبکه عصبی مصنوعی
https://geonot.znu.ac.ir/article_20834.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20834_f4cffd632aad7b545d15736aac059d7a.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
تعیین نواحی اقلیمی استان های کردستان و همدان با استفاده از روش های آماری نوین و GIS
1
44
FA
احمد
مزیدی
هیئت علمی
شهاب
شفیعی
دانشجوی دکترا
shafieshahab@gmail.com
رضا
ابراهیمی
دانشجوی دکترا
پهنه بندی اقلیمی و شناخت مهمترین عوامل و عناصر تاثیرگذار بر هر ناحیه، یکی از راه های شناخت شناسنامه ی اقلیمی نواحی است. برای دریافت شناخت صحیح و جامع از اقلیم منطقه غرب، پهنه بندی اقلیمی با روش های نوین آماری مانند تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای انجام شد. برای این منظور تعداد 18 متغیر اقلیمی از 11 ایستگاه هواشناسی استانهای همدان و کردستان منطقه انتخاب گردید. نتایج حاصل از بررسی با روش تحلیل عاملی نشان داد که اقلیم منطقه مورد مطالعه متاثر از 5 عامل است که این عوامل به ترتیب اهمیت عبارتند از: عوامل بارشی، برفناکی، رطوبت جوی، غباری، ابرناکی. تحلیل خوشه ای روی 5 عامل اقلیمی وجود 5 ناحیه اقلیمی را در منطقه مورد مطالعه را نشان داد. همچنین نتایج حاصله نشان داد که عوامل بارشی و برفناکی به تنهایی نزدیک به 56 درصد رفتار اقلیمی را در منطقه تبیین می نمایند.
پهنه بندی,تحلیل عاملی,تحلیل خوشه ای,همدان و کردستان
https://geonot.znu.ac.ir/article_20835.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20835_f32a314d82aac1a4f7e089585c6fe4b9.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
تحلیل احتمالاتی رخداد روزانه رودباد جنبحاره بر روی منطقه اقلیمی ایران
1
44
FA
هوشنگ
قائمی
استاد
حسین
عساکره
دانشیار
asakereh@znu.ac.ir
آذر
بیرانوند
دانش آموخته کارشناسی ارشد
beyranvandazar@yahoo.com
نقش عمدهای که الگوهای همدید سطح بالا در تعیین آبوهوای زمین دارند سبب شده تا امروزه مطالعه آنها جایگاه ویژهای را در محافل علمی به دست آورد. در این مطالعه به منظور شناخت رفتار رودباد جنبحاره در روزهای متوالی بر روی منطقه اقلیمی ایران، از زنجیره مارکوف مرتبه یک دوحالته که متداولترین روش آماری در این زمینه است، استفاده شده است. در همین راستا دادههای مربوط به وقوع رودباد جنبحاره در چهار تراز ارتفاعی 200، 300، 400 و 500 هکتوپاسکال برای مقطع زمانی فروردین 1330 تا اسفند 1389 از مرکز ملی پیشبینی محیطی و مرکز ملی پژوهشهای جوی ایالات متحده آمریکا با فواصل زمانی 6 ساعته، اخذ گردیده است و از نرمافزارهای <em>MATLAB ,SURFER</em> ,<em>GRADS</em> برای استخراج داده، ترسیم نقشهها و نیز انجام محاسبات آماری بهره گرفته شده است. نتایج مربوط به درصد احتمال وقوع رودباد جنبحاره در هر تراز بهصورت جداگانه نمایش داده شده است، بررسی نقشههای ترسیمی حاکی از آن است که در تمام ترازها مراکز بیشینه میانگین سرعت، فراوانی وقوع و درصد احتمال وقوع این رودباد بر روی شرق چین و در مرتبه بعدی بر روی نواحی شمال عربستان، دریای سرخ و شمال آفریقا میباشد. همچنین مقایسه ترازهای مختلف نیز بیانگر این است که بیشینه سرعت، فراوانی و احتمال این رودباد در تراز 200 هکتوپاسکال و کمینه سرعت، فراوانی و احتمال در تراز 500 هکتوپاسکال میباشد، در محدوده سیاسی ایران درصد احتمال وقوع رودبادجنب حاره به ترتیب 88/49، 33، 5/13 و 2/3 درصد برای ترازهای 200، 300، 400 و 500 هکتوپاسکال بوده است.
رودباد,زنجیرهمارکوف,بیشینه درستنمایی,ایران
https://geonot.znu.ac.ir/article_20836.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20836_29f7137290a9ee5a26f69feb24e2dfe4.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
ارزیابی پتانسیلها و محدودیت های اکوتوریسم روستایی براساس مدل تحلیلی SWOT (مطالعه موردی: روستای پالنگان)
1
33
FA
غلام حسن
جعفری
استادیار
jafarihas@yahoo.com
فردین
منفرد
دانشجوی کارشناسی ارشد
رحیم
غلامحسینی
کارشناس ارشد
امروزه از گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راهبردهای برنامهریزی توسعه پایدار منطقهای یاد میشود که توسعه پایدار برای جلوگیری از اثرات مخرب فعالیتهای گردشگری بر روی محیط صورت میگیرد. ارزیابی توانهای اکوتوریستی و ژئوتوریستی مناطق در راستای کاربری توریسم به عنوان ابزاری برای حصول به این هدف شناخته شده است. روستای پالنگان بعنوان یک منطقه ژئوتوریسمی و اکوتوریسمی بکر در میان رشته کوههای زاگرس قرار دارد. وجود عوارض تیپیک ژئومورفولوژی، اکولوژیکی به عنوان جاذبههای گردشگری در این منطقه، حاکی از قابلیتها و توانمندی های بالای منطقه در جذب ژئوتوریست و توریست است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی پتانسیلهای اکوتوریستی و ژئوتوریستی روستای پالنگان براساس مدل تحلیلی SWOT ارائه گردیده است. این مقاله با هدف بررسی قابلیتها و محدودیتهای ژئوتوریسم، اکوتوریسم و تدوین بهترین استراتژی در جهت رونق بخشیدن و بهبود عملکرد مدیریت توریسم در این منطقه صورت گرفته است. روش تحقیق از دو روش کتابخانهای و مطالعات میدانی استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات در روش میدانی از طریق مشاهدات مستقیم تهیه عکس، مصاحبه و پرسشنامه استفاده گردید. در این راستا برای تکمیل پرسشنامه از کارشناسان و متخصصین بهره گرفته شد. سپس با استفاده از مدل SWOT به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته و در نهایت عوامل داخلی و خارجی ارزیابی شد و راهبردهای این عوامل استخراج گردید. نتیجه نهایی از ارزیابی عوامل داخلی، بیانگر آن است که نقاط قوت گردشگری منطقه از نقاط ضعف آن بیشتر بوده، همچنین استنتاج از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی، نقاط فرصت برتری خیلی کمی نسبت به تهدیدها را نشان میدهد. در نتیجه با در نظر گرفتن این عوامل، راهبرد تهاجمی بدست آمده به گونه ایی است که بتوان از نقاط قوت و فرصت منطقه در جهت رفع ضعف ها و تهدیدها به بهترین شکل استفاده کرد.
اکوتوریسم,ژئوتوریسم,توسعه پایدار,SWOT,پالنگان
https://geonot.znu.ac.ir/article_20837.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20837_c0df70c07c21ef0036365a3b9ed80bd6.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
بررسی تأثیر عناصر اقلیمی دما و رطوبت بر معماری بافت مسکونی شهر باغملک
1
22
FA
مسعود
صفایی پور
استادیار
کبری
عزیزی
دانشجوی کارشناسی ارشد
azizi7088@yahoo.com
رضا
برنا
استادیار
شهر باغملک با اقلیمی نیمه خشک و تاحدودی مدیترانهای درناحیه شمال شرقی استان خوزستان واقع شده که به عنوان الگویی از شهرهای منطقه نیمه خشک استان، جهت مطالعات معماری همساز با اقلیم انتخاب گردید. در این پژوهش شرایط اقلیم آسایشی ساختمان به صورت ماهانه توسط شاخصهای گیونی و ماهانی ارزیابی شده است. نتایج نشان داد که آسایش حرارتی در ماههای آوریل تا اکتبر طی شب مناسب (معتدل) بوده ولی طی روز ماههای می تا سپتامبر مناسب نیست و بر این اساس نیاز به انتخاب مصالح متناسب با اقلیم یا استفاده از وسایل خنک کننده مکانیکی است و در طی ماههای ژانویه، مارس و دسامبر در طی شبانه روز نیاز به استفاده از وسایل گرمازای مکانیکی است.
هدف از این پژوهش استفاده حداکثری از پتانسیلهای محیطی در جهت صرفه جویی مصرف انرژی و بالا بردن کیفیت آسایش در محیطهای مسکونی و سالم سازی محیط زیست میباشد. در همین راستا با در نظر گرفتن میانگین حداقل و حداکثر ماهانه دما، میانگین حداکثر و حداقل مطلق دما، میانگین رطوبت نسبی، حداقل و حداکثر رطوبت نسبی، جهت و سرعت بادها، به ارائه دستورالعملهایی متناسب با شرایط اقلیمی برای این شهر پرداخته شده است. طبق نتایج حاصل مناسبترین جهتگیری ساختمانها، شمالی جنوبی با کشیدگی شرقی – غربی است. در شکل گیری ساختمان ها بافت فشرده و متراکم مناسبتر است. بهتر است بازشوها در اندازه کوچک تا متوسط با مساحت 40-15 درصدِ مساحت نمای مربوطه با موقعیت یک طرفه باشند. از آنجایی که حدود 4 ماه از سال هوا در شبها مناسب (معتدل) است، باید فضایی در خارج از ساختمان جهت استفاده برای خواب شبانه در فضای آزاد پیش بینی شود، دیوارهای داخلی و خارجی و بامها از مصالح سنگین با زمان تأخیر بیش از 8 ساعت ساخته شوند.
اقلیم معماری,آسایش حرارتی,باغملک,گیونی,ماهانی
https://geonot.znu.ac.ir/article_20838.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20838_e7159c4b9cb137af76cd33e4ebb655ff.pdf
دانشگاه زنجان
اندیشه جغرافیا
3451-2345
6
12
2012
10
01
پهنه بندی سیلاب رودخانه کلقان چای با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS و هیدروگراف واحد مصنوعی SCS
1
33
FA
سعید
جهانبخش
استاد
مجید
رضایی بنفشه
دانشیار
سحر
صدر افشاری
کارشناس ارشد
saharsadrafshary@yahoo.com
در این تحقیق با استفاده از دادههای اقلیمی و اطلاعات مربوط به بارش-رواناب و با بهره گیری از نرم افزار HEC-RAS و هیدروگراف واحد مصنوعی SCS، تراز آب برای سیلابهای با دوره بازگشت 5، 10، 50 و 100 سالهی رودخانه کلقان محاسبه و سپس اقدام به پهنهبندی و آنالیز جریان سیل شده است. برای استفاده از مدل HEC-RAS از ضریب زبری مانینگ، فاکتور تنگ و بازشدگی بستر و دوره های برگشت سیلاب استفاده شده است. در نهایت به منظور تهیه نقشههای پهنهبندی سیلاب از سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS استفاده گردید. نتایج به دست آمده بیانگر تغییرات پهنه سیلگیر از 2/36 تا 5/115 متر میباشد. برای مثال در روستاهای کلقان و جغیر محدوده پخش سیلاب در دوره های بازگشت مختلف از 19 تا 41 متر متغیر است. در روستای بیگ بلاغی محدوده پخش سیلاب به 80 متر، در روستای چراغچی به 72 متر و در روستای سلوک به 80 متر نیز رسیده است. با توجه به دستکاری بستر رودخانه در اکثر نقاط و قرارگیری روستاها و زمینهای زیرکشت در اطراف این رودخانه در صورت انجام اقدامات لازم در روستاهایی که در اطراف این رودخانه واقع شدهاند وقوع سیلاب خطر آفرین خواهد بود.
هیدروگراف واحد مصنوعی SCS,مدل هیدرولوژیکی HEC-RAS,مدلسازی بارش رواناب,پهنه بندی سیلاب,حوضه رودخانه کلقان چای
https://geonot.znu.ac.ir/article_20839.html
https://geonot.znu.ac.ir/article_20839_be22a7416f04d943993bb46d7e2f1459.pdf